Cá nội, cá ngoại

Ngày 18 tháng năm 2009, một người Mỹ gốc Việt tên Peter Xương Lâm đã bị tòa án liên bang ở miền Trung Cali kêu án tù phạt 5 năm 3 tháng vì tội gian lận nhãn hiệu cá Basa nhập từ Việt Nam sang.

Peter Xương Lâm cư trú tại tiểu bang Virginia, là chủ tịch công ty Virginia Star Seafood Corp. Ngoài án tù, ông ta còn bị tịch thu $12 triệu dollars vì tội trốn thuế hải quan. Đã có nhiều người bị án tù và phạt thuế nặng vì có hành vi đùa giởn với luật pháp Mỹ. Trước đây là Henry Nguyễn đã trốn né ra khỏi nước Mỹ, chính quyền cho rằng người này đang lẫn trốn đâu đó trên lĩnh thổ Việt Nam.

Cá Basa từ lâu là nguồn xuất khấu sang Mỹ trị giá $1,4 tỉ dollars của khu vực Đồng Bằng Sông Cửu Long. Loại cá này theo phân tích DNA cho thấy có dòng họ gần với Pangasius Hypophthalmus, một loại cá Catfish của Mỹ.

So sánh giữa cá Basa và Catfish thì phải nói rằng, mặc dù mang cùng dòng họ nhưng cá Mỹ có chất lượng ngon hơn hẳn. Chính vì lí do này mà từ năm 2002, kỹ nghệ nuôi cá Catfish ở Hoa Kỳ đã vận động thuyết phục Quốc Hội ra đạo luật không cho phép gọi cá Basa nhập cảng vào Mỹ dưới tên gọi là Catfish. Họ muốn phân biệt rõ brandname và chất lượng cao giữa cá Mỹ và cá Việt Nam.

Nhưng nghành xuất khẩu Việt Nam cũng biết dùng câu cái khó ló cái khôn, họ đã cho xuất khẩu sang Mỹ hàng tấn cá mỗi năm với giá rẽ hầu như là phân nửa so với cá Catfish tươi đang bán tại Mỹ. Kết quả là người dân có xu hướng mua cá nhà mà ăn, đơn giản là có mua cá Mỹ tươi thì cũng đem về nhà bỏ vào tủ lạnh để dành. Sống ở Mỹ chỉ rảnh rỗi nấu ăn vào những ngày cuối tuần, nên từ lâu mọi người đã có thói quen ăn đồ đông lạnh.

Điều này làm cho các nhà kỹ nghệ nuôi cá Mỹ chới với, và họ lại kiện cáo buộc Quốc Hội thông qua luật đánh thuế cấm bán cá phá giá. Với lí do phải bảo vệ quyền lợi của nghành cá Mỹ nên luật được thông qua vào năm 2003. Luật thuế này đã làm cho nghành xuất khẩu cá Basa Việt Nam bị khốn đốn một thời gian. Nó cũng là nguyên nhân làm cho nhiều nhà buôn bán người Mỹ gốc Việt đi tù, vì có lòng tham gian lận đổi nhãn hiệu tên cá để gia tăng tiền lời.

Không biết có phải vì sự lộn xộn mập mờ trong uy tín làm ăn của một số nhỏ con sâu làm rầu nồi canh này không? tháng 5 năm nay, Bộ Nông Nghiệp Hoa Kỳ thông báo đang cân nhắc xem có nên xếp loại cá Basa là Catfish? Nếu thật sự luật này được thông qua thì từ nay nghành cá xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ sẽ gặp nhiều khó khăn. Vì cá Basa sẽ gặp phải sự kiểm soát phẩm chất thật nghiêm khắc của bộ nông nghiệp Mỹ như đã từng áp dụng cho Catfish. Có lẽ nghành xuất khẩu Việt Nam khó lòng mà thoát được chướng ngại mới này.

P/S : tuần này Nu được nghỉ lễ nên rảnh tám thêm chiện linh tinh mí cả nhà